امروزه با وجود فناوری سرعت حرف اول را در همه زمینه‌ها می‌زند. انتقال حجم وسیعی از اطلاعات صرف زمانی بسیار کوتاه به دورترین نقاط از طریق سامانه‌های الکترونیکی،بسیاری از کارها را آسان نموده است. امور تجاری نیز از این قاعده مستثنا نبوده و سازمان‌های بین‌المللی تجاری با راه‌اندازی سامانه‌های الکترونیکی، تجارت را از شیوه قدیمی و کاغذی به شکل دیجیتال و الکترونیکی مبدل کرده‌اند.
در ایران نیز گمرک به عنوان اصلی‌ترین واحد تجارت بین‌المللی با الکترونیکی کردن خود، تمامی عملیات مربوط به واردات، صادرات و ترانزیت کالا از طریق سامانه جامع گمرک امکان‌پذیر شده و تبادل اطلاعات با وزارت صنعت، معدن و تجارت بر خط گردد. اما اینکه گمرک الکترونیکی از چه زمانی آغاز شده و مزایا و چالش‌های پیشروی آن کدام هستند، در ادامه به آن پرداخته می‌شود.
با الکترونیکی کردن گمرک، زمان ترخیص کالا کمتر خواهد شد و پیام‌های الکترونیکی جایگزین پرونده‌های اداری و تمامی اظهارنامه‌های مکتوب گمرکی می‌شوند. در اکثر کشورها این سیستم مدت زمان زیادی است که شروع به کار کرده است؛ زیرا انجام این کار به گسترش تجارت الکترونیک کمک می‌کند. اما گمرک الکترونیک چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟ برای گرفتن پاسخ سوالات خود و کسب اطلاعات بیشتر ادامه مطلب را از دست ندهید.
گمرک الکترونیک چیست؟
گمرک الکترونیک به انجام تمام امور گمرکی مانند حفاظت و جمع‌آوری حقوق گمرکی، سیستم‌های ترخیص خودکار برای اظهارنامه، ایمن‌سازی تجارت در فرا مرزها از جرم و کنترل جریان وسایل نقلیه، کالاها و پول می‌پردازد. درواقع این گمرک برای جایگزین‌شدن رویه‌های گمرکی کاغذی ایجاد شده است. برای مثال کشور ژاپن یکی از کشورهایی است که در این زمینه پیشرو بوده و بسیاری از فعالیت‌های گمرکی خود را به‌وسیله گمرک الکترونیکی انجام می‌دهند.
به بیان دیگر این تحول باعث ایجاد محیط گمرکی هماهنگ، کارآمدتر و مدرن‌تر به همراه تحولات جهانی می‌شود. گمرک الکترونیک با توجه به اینکه در اثر پیشرفت فناوری ارتباطات و اطلاعات به وجود آمده است، نتایج مهمی را به دنبال دارد. به عنوان مثال کمک به بهبود ارتباطات، افزایش سرعت انتقال و مشارکت طرف‌های تجاری و … از مزایای استفاده از گمرک الکترونیک است.
تاریخچه گمرک الکترونیکی
گمرک موظف به اعمال سیاست‌های اقتصادی دولت و نیز نظارت بر عرصه تجارت خارجی است. این دو مسئولیت سبب شده که گمرک جهت کنترل و ارتباط با دیگر نهادهای خارجی با چالش‌های فراوانی مواجه گردد. به‌طوری که آمارها در سال ۲۰۱۲ حاکی از آن بود که بانک جهانی، رتبه ۱۲۶ را به گمرک ایران داده بود. زیرا در آن زمان برای انجام و تکمیل یک فرآیند خارجی در کشور، ۳۰ روز وقت می‌برد؛ در حالی که در کشورهایی نظیر سنگاپور و امارات این فرآیند در زمانی ۳ تا ۵ روز قابل انجام بود. از طرفی دیگر طولانی بودن انجام عملیات گمرکی سبب افزایش قاچاق در کشور نیز شده بود.
از این رو گمرک برای انجام امور خود نیاز به سرعت بالا در زمان ترخیص کالا همراه با کنترل و دقت فراوان پیدا نمود که با راه‌اندازی سامانه جامع گمرکی این امر میسر شد تا علاوه بر موارد بالا، با افزایش امنیت، کاهش اسناد، دامنه اطلاعاتی را نیز بالا و فعالیت خود را به صورت به روز و با اطمینان زیاد انجام نماید.
پنجره واحد تجارت فرامرزی
در اواسط سال ۱۳۹۲ گمرک با بررسی شرایط گمرکات دیگر کشورها و نیز اقتباس از کنوانسیون‌ها و استانداردهای سازمان‌های جهانی، راه‌اندازی و استقرار سامانه جامع گمرک و پنجره واحد تجارت فرامرزی را در آغاز و نهایتاً در دی ماه سال ۱۳۹۵ گمرک الکترونیکی شروع به کار کرد.
طبق تعاریف بین‌المللی سیستم پنجره واحد (Single Window System) به سیستمی گفته می‌شود که به بازرگان، تجار و شرکت‌های حمل‌و‌نقل و ترانزیت تسهیلاتی می‌دهد که اطلاعات و اسناد خود را جهت انجام امور واردات و صادرات کالا به صورت استاندارد به یک واحد ارائه و در همان‌جا مجوزها و موارد قانونی دیگر را نیز اخذ نمایند. این سامانه که به EPL یا (Electornic Packing List) نیز گفته می‌شود امکان آن را میسر می‌سازد که تجار و بازرگان در قالب اینترنت، پیامک و گوشی تلفن همراه، تمامی اطلاعات مربوط به تبادل کالای خود را بدون مراجعه گمرک و دیگر سازمان‌ها به طور خودکار، ثبت، اجرا و کنترل نمایند.
آشنایی با ویژگی‌های مهم سامانه گمرک الکترونیک
از ویژگی‌های مهم این سامانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کمک به کاهش هزینه‌ها
یکی از اصلی‌ترین ویژگی سامانه، کاهش دادن هزینه‌ها است. بدین صورت که نیازی به مراجعه حضوری متقاضی به محل خاصی نیست و متقاضی به گرفتن پرینت و کپی نیازی ندارد و درنهایت تمامی‌کارها با سرعت بالایی انجام می‌شود.
ایجاد رابطه بین گمرک و تجارت الکترونیک
رابطه بین تجارت الکترونیک و گمرک یکی دیگر از ویژگی‌های اصلی این سامانه است؛ زیرا باعث راحت‌تر شدن مدیریت و کنترل کالاها می‌شود. در دولت‌های دیجیتال همواره فرایند انجام کار در معرض دید است، پس در صورت بروز هرگونه اشتباه و مشکل، کاملا مشخص خواهد بود و سیستم سریعا برای اصلاح آن اقدام می‌کند.
جلوگیری از ایجاد رانت اطلاعاتی
ویژگی مهم دیگر سامانه گمرک الکترونیک، جلوگیری از ایجاد هرگونه رانت است. اگر تمامی اطلاعات در اختیار کارکنان باشد، امکان ایجاد تبعیض اقتصادی و رانت اطلاعاتی وجود نخواهد داشت.
مقابله با فساد
این سامانه را می‌توان به عنوان مانعی جدی برای فساد دانست؛ زیرا اطلاعات می‌توانند باعث بروز هرگونه فسادی شود. همچنین در صورت داشتن اطلاعات کافی برای وارد کردن اقلام ممنوعه یا افزایش تعرفه گمرکی، افراد سودجو می‌توانند این اطلاعات را در اختیار افراد خاص و با قیمت بسیار بالایی قرار دهند. به بیان دیگر با ارائه این اطلاعات به برخی از افراد، سودهای کلانی به دست خواهد آمد، به همین علت برای جلوگیری از فساد در این سامانه تمامی اطلاعات به صورت آنلاین در اختیار افراد قرار می‌گیرد.
کمک به افزایش سرعت انجام کارهای گمرکی
با استفاده از سامانه گمرک الکترونیکی، سرعت انجام کارها افزایش می‌یابد. درواقع مراجعه به سازمان‌های مختلف، طولانی شدن روند تصمیم‌گیری و در نهایت اعلام نتایج باعث افزایش میزان قاچاق در کشور می‌شود. پس با استفاده از سامانه گمرک الکترونیک در هر مرحله و هر لحظه‌ای افراد می‌توانند وضعیت انجام کار را بررسی کنند و در نهایت سرعت انجام کارها را افزایش دهند.
قابلیت‌های سامانه جامع گمرک
با گمرک الکترونیکی ۳۴ عملیات گمرکی از زمان اظهار بارنامه به گمرک تا هنگام خروج کالا از آن به صورت الکترونیکی و بدون نیاز به حضور در گمرک میسر شد که این امر علاوه بر صرفه اقتصادی ده‌ها هزار میلیارد تومانی در تجارت بین‌المللی، زمان را کوتاه و فضای کسب‌وکار را در این حیطه روان و آسان نمود.
در طراحی این سامانه تلاش شده تا با وجود سادگی با کمک هوش مصنوعی، گردش اطلاعات قوی در امور مربوط به تجارت خارجی صورت گرفته و ارتباط بین مبادی ورودی و خروجی کالا به طور منسجمی انجام گیرد.
همچنین با اتصال سامانه گمرک به سازمان بنادر، امکان مشاهده بیجک‌های صادر شده در گمرک برای این سازمان از سال ۹۶ مهیا شد.
از سوی دیگر، گمرک با راه‌اندازی سامانه مدیریت لجستیک، امکان ثبت اطلاعات، کنترل و نظارت دقیق بر حامل‌ها در هنگام ورود به گمرکات را فراهم نمود و امکانی به وجود آورد که کارشناسان برای ارزیابی به صورت و تصادفی بر اساس شاخصه‌های مدیریت ریسک و فهرست عدل بندی از طریق سامانه جامع گمرک انتخاب شوند.
درج امضای دیجیتال در سامانه جامع گمرک شرایط را برای تبادل امن اطلاعات در بستری مناسب مهیا کرده و کنترل و نظارت بر انجام امور تشریفات گمرکی را آسان‌تر ساخته است.
علاوه بر این جدیداً قابلیت‌های ویژه‌ای به سامانه جامع گمرک اضافه شده که به شرح زیر هستند:
۹ قابلیت نوین سامانه جامع گمرک
۱. اتصال الکترونیکی بارنامه
۲. راه‌اندازی درب خروج هوشمند
۳. راه‌اندازی بزرگ‌ترین بانک اطلاعات تجارت خارجی
۴. امکان اخذ گواهی بازرسی
۵. تبادل الکترونیکی اطلاعات بین گمرک و سازمان بنادر
۶. سامانه مانیتورینگ کالاهای ترانزیتی
۷. سامانه پیشخوان خدمات الکترونیکی
۸. امکان نظارت الکترونیکی در گمرک
۹. کیف پول الکترونیکی
مزایای گمرک الکترونیکی
گفته شد که علت اصلی راه‌اندازی سامانه جامع گمرکی صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها و کاهش قاچاق در کشور است. هم اکنون از طریق این سامانه تشریفات گمرکی مربوط به واردات کالا از ۲۶ روز به ۳ روز و جهت صادرات کالا از ۷ روز به ۱ روز تقلیل پیدا کرده که سبب افزایش ارزش تجارت خارجی ۳۲ درصدی و نیز کاهش ده‌ها میلیون دلاری هزینه‌های انجام امور گمرکی شده است.
علاوه بر این با الکترونیکی شدن گمرک سبب مزایای دیگر از جمله موارد زیر شده است:
– افزایش درآمدهای گمرک
– مبارزه با قاچاق کالا و مواد مخدر
– انتشار به روز و بر خط آمار تجارت خارجی
– پیگیری و رصد تخلفات
– تبادل الکترونیکی اطلاعات با سازمان‌های دیگر نظیر سازمان استاندارد، نیروی انتظامی، بانک‌ها، سازمان بنادر، سازمان غذا و دارو
– اعتبار سنجی شرکت‌های ترانزیتی و بیمه‌ها
– حذف اسناد کاغذی و امضای طلایی
– امکان اظهار الکترونیکی و دریافت اطلاعات مانیفست
– ارتباط صاحبان کالا با سازمان‌های دیگر
– نوبت‌دهی هوشمند
– توزیع فعالیت‌های گمرک در سطح کشور به منظور پیشگیری از تبانی
– فروش سریع‌تر کالا با کاهش زمان ترخیص
بررسی هزینه‌های گمرک معمولی و گمرک الکترونیکی
در این سامانه بین تجارت الکترونیک و گمرک پیوندی قوی برای کاهش هزینه‌ها ایجاد شده است. همچنین به انتقال بهتر و ایجاد رابطه مشارکت بین طرفین قرارداد در فرایند مبادله کمک می‌کند. توجه داشته باشید که هزینه‌های گمرک معمولی و الکترونیکی با یکدیگر بسیار تفاوت دارند. پس وجود گمرک و کسب‌وکار الکترونیکی این امکان را به ادارات می‌دهد که در تجارت بین‌الملل به روش‌های بهتری نیازهای همکاران مشارکت‌کننده را تامین کنند.
ناگفته نماند که گمرک الکترونیکی برای مشتریان مزایای بسیاری به همراه دارد که از جمله آنها می‌توان دسترسی آسان به اطلاعات، بهبود سطح خدمات و امکان تامین نیازهای بازرگانان مورداعتماد را نام برد. درصورتی‌که به دلیل وجود کارکنان بسیار در گمرک معمولی، هزینه بسیاری برای افراد تاجر و برای انجام امور مختلف به همراه خواهد داشت.
چالش‌های گمرک الکترونیکی
مزایای گمرک الکترونیکی امری بدیهی و روشن است که بر هیچ کس پوشیده نیست. اما انجام تمامی عملیات گمرکی به طور خودکار و سیستمی بدون مشکل نیز نخواهد بود. به نظر می‌رسد مهم‌ترین و چالش سر راه گمرک الکترونیکی مشکلات مربوط له زیرساخت‌ها و مباحث امنیتی است که نیاز به بسترهای مخابراتی مطمئن و اینترنت پر سرعتی را می‌طلبد. زیرا در غیر این صورت با قطع یا کندی سرعت اینترنت سیستم گمرک الکترونیک مختل می‌شود. از طرفی دیگر جهت حفظ و نگهداری اطلاعات از هجوم هکرها زیر ساخت‌های امنیتی بسیار قوی نیازمند است.
واردات کالا از چین در اصفهان
کشور چین یکی از اقتصادهای بزرگ در دنیا است که محصولات مختلف و متنوعی را برای فروش به بازار عرضه می‌کند. مسلما افراد بسیاری تمایل به خرید اجناس از چین دارند، درصورتی‌که امکان سفر به این کشور را ندارید با استفاده از خرید بدون واسطه از چین در اصفهان، می‌توانید محصولات را خریداری کنید. با خرید بدون واسطه از چین، مبلغ کمتری را برای خرید کالا پرداخت خواهید کرد که همین موضوع باعث می‌شود با واردات و خرید کالا از چین، خریدی به‌صرفه‌تر داشته باشید.
همچنین ترخیص کالا به اقدامی از طرف گمرک گفته می‌شود که طی آن اجازه ترخیص کالاها داده می‌شود و درنهایت افراد خاصی آنها را تحویل می‌گیرند. شرکت بازرگانی پایدار ترخیص که در زمینه فعالیت‌های بازرگانی، ترخیص کالا از گمرک، واردات و… فعالیت می‌کند، می‌تواند برای راحت‌تر انجام شدن کارهای بازرگانی به شما کمک کند. همچنین این مجموعه فرایند ترخیص از گمرک اصفهان را برای شما ساده‌تر می‌کند.
در صورت نیاز به ترخیص کالا از گمرک اصفهان این امکان را دارید که از خدمات شرکت بازرگانی پایدار ترخیص استفاده کنید.
سخن پایانی
گمرک الکترونیک جایگزین بسیار مناسبی برای گمرک معمولی و کاغذبازی اداری است. به عبارت دیگر در این نوع گمرک دیگر نیازی به مراجعه حضوری به سازمان‌های بزرگ، معطل شدن و پرداخت هزینه بالا نیست. بلکه با استفاده از این گمرک می‌توانید ضمن پرداخت هزینه کمتر و با سرعت بالاتری کارهای خود را انجام دهید.